In het vorige blog heb ik de zeven dimensies van welzijn uitgelegd, in dit blog geef ik per dimensie voorbeelden van wat dat voor paarden in houdt.
Veel van die zaken zijn voor veel mensen vanzelfsprekend, maar toch blijkt dat dat nog altijd niet voor iedereen geldt en dat ook veel factoren vaak nog onderschat worden of totaal onbekend zijn.
Hoe meer van deze zaken voor jouw paard gelden, hoe groter het algehele welzijn van jouw paard.

Welke factoren spelen een rol bij fysiek welzijn:

• gezonde voeding van goede kwaliteit, voeding die passend is voor de spijsvertering van een paard, die past bij de mate van arbeid, fysieke gesteldheid en leeftijd. School jezelf in de natuurlijke spijsvertering van een paard, in basic stofwisseling en voedingsleer.
• ruim voldoende beweging, voor een paard betekent dat eigenlijk 24/7 vrij kunnen bewegen
• veilige leefomgeving, zorg voor deugdelijke en veilige omheining en/of stal zonder gevaarlijke uitstekende delen. Maar ook de fysieke veiligheid onderweg, dus op buitenrit of in de trailer. Breng je paard niet onnodig in potentieel gevaarlijke situaties.
• bewaak gezondheid door preventieve zorg als gebitsverzorging, hoefonderhoud en mogelijk aanvullende behandeling/therapie ter voorkoming van bijv. blessures.
• passende gezondheidszorg bij ziekte of blessures. Leer signalen van ziekte en ongemak herkennen!
• gebruik geen tuig en/of trainingsmethoden die het paard fysiek ongemak of pijn geven of zelfs schade kunnen toebrengen
• voldoende rust om te herstellen van fysieke inspanning

Hoe vergroot je het emotioneel welzijn van je paard:

• erken dat dieren emoties voelen en dat het uiten daarvan van cruciaal belang is voor welzijn
• leer uitingen van emoties herkennen, zodat je de emotionele staat van je paard leert herkennen en handel daar ook naar. Op een boos paard gaan zitten in vragen om problemen…
• bestraf het uiten van emoties niet maar probeer het waar nodig in veilige banen te leiden als de uiting van emoties gevaarlijke situaties opleveren
• ga bij ongewenst gedrag na welke emoties er aan ten grondslag kunnen liggen en probeer de oorzaak op te lossen, niet de uiting van de emotie.
• Kijk welke hulp je een paard kunt bieden als het langdurig in negatieve emoties blijft hangen of terug valt. Homeopathisch valt er soms te helpen, zeker bij angst en verdriet, maar soms kan het aanpassen van omstandigheden of andere manier van omgang en trainen nodig zijn om een paard te helpen.

Tips om het mentale welzijn van je paard te vergroten:

• maak de leefomgeving spannender. Een vierkante stal en vierkante wei met niks er in zijn saai! Creëer loopjes, paadjes en ‘verborgen hoekjes’ waar een paard op onderzoek kan gaan. Verdiep je in het Paddock Paradise / Equi Habitat systeem voor een uitdagende leefomgeving voor je paard en in Passive Fysio als het gaat om stimuleren van fysieke vaardigheden in de leefomgeving van je paard
• Bied voer op verschillende manieren aan en maak het niet altijd te makkelijk. Een fijnmazig hooinet, een voerbal, hooi verstoppen in een takkenwal etc. In dierentuinland heet dit ‘verrijking’ en ook daar zijn diverse websites en facebookpagina’s voor om ideeën op te doen. Begin eenvoudig als je paard het niet kent, je wilt ook geen frustratie opwekken dus bied ook altijd wat makkelijk te bereiken voer aan.
• Doe Hersenwerk met je paard, doe zoekspelletjes of ga zelfs speuren! (er is nog  plek voor de lezing ‘Mental stimulation and scentwork’ van Rachael Daaisma)
• Probeer niet alles direct ‘op te lossen’ voor je paard maar laat hem – zolang dat veilig kan uiteraard – zelf de oplossing zoeken. Een paard wat geleerd heeft dat een touw om z’n been ook weer los kan als je je been op tilt, zal ook minder snel in paniek raken als het in een omheining vast komt of in het bos takken tussen de benen krijgt.
• Stress door een te drukke omgeving is een factor die vaak onderschat wordt. Niet alleen drukte op bijv. een pensionstal of zorgboerderij kunnen tot chronische stress leiden, ook een drukke lawaaiige omgeving waar dag en nacht licht is, zoals bijv. in een woonwijk/dorp, langs drukke verlichte weg e.d. kunnen voor sommige paarden op langere termijn stressfactoren zijn.

Hoe kun je het sociale welzijn van je paard vergroten:

• Laat veulens en jonge paarden zo veel mogelijk opgroeien in groepen die variëren in leeftijd en geslacht.
• Een paard alleen is uiteraard echt niet acceptabel en ook een andere diersoort als maatje is geen alternatief voor een soortgenoot om mee te leven.
• Alleen ‘elkaar kunnen zien’ of ‘neuscontact’ is geen sociaal welzijn
• Leer over paardengedrag zodat je sociale verhoudingen en interactie leert herkennen en ook weet wat het betekent. Op die manier kun je beter bepalen welke dieren wel of niet samen kunnen of willen leven, interactie is vaak subtieler dan je denkt.
• Zorg dat groepen niet te groot zijn, een haremgroep bestaat in het wil uit meestal niet meer dan een stuk of 10 paarden. Grote wilde kuddes bestaan doorgaans uit meerdere sociale ‘haremgroepen’ die onderling niet ‘mixen’.
• Zorg voor ruim voldoende ruimte zodat paarden elkaar uit de weg kunnen gaan als de sociale verhoudingen dat verlangt. Hoe minder ruimte per paard, hoe groter de onrust in een groep zal zijn.
• Zorg dat ook in een stabiele groep voldoende voerplekken aanwezig zijn (liefst het aantal paarden +1). Sociale interactie en onderlinge verhoudingen komen vaak onder druk bij (het gevoel van) gebrek aan voedsel, zeker bij dieren die van nature niet hoeven te vechten voor hun eten (in het wild zal een paard een ander geen eten of drinken ontzeggen, een verzwakt kuddegenoot verzwakt de hele kudde)

Tips voor een nog paardvriendelijke leefomgeving:

• Verdiep je in het Paddock Paradise systeem en als een compleet PP niet mogelijk is, kijk dan welke elementen je wel kunt invoeren.
• Zorg dat een paard zelf invloed heeft op zijn omgeving. 24/7 vrije beweging met de keus om binnen of buiten te staan, in de schaduw of in de zon, in de regen of schuilen. Hoe meer vrije keus het paard heeft hoe groter het welzijn.
• Zorg altijd voor een droge plek om te liggen. Paarden zijn niet gemaakt voor ons natte klimaat en alleen een schuilstal waar niet in gelegen kan worden of alleen wat bomen waaronder de bodem niet droog blijft of snel wordt is niet voldoende.  Wanneer een paard langer dan 2 dagen niet languit plat kan liggen om in REMslaap te komen levert dat al negatieve effecten op de gezondheid op.
• Geef paarden gelegenheid om natuurlijk gedrag te vertonen. Daar hoort ook voedsel zoeken en browsen (eten van takken en struiken en alles boven knie-hoogte) bij.
• Verschillende soorten ondergrond bieden variatie en een positieve bijdrage aan de beleving van de leefomgeving. Bepaalde ondergronden kunnen bijdragen aan (hoef)gezondheid en kunnen bepaald gedrag stimuleren (mulle zandpaddock die uitnodigt tot rollen en slapen, steen/grind wat de hoeven stimuleert en polijst, vlakke paden die uitnodigen tot rennen, heuvels tot klimmen en ontwikkelen van fysieke vaardigheden etc.)

Wat betekent spiritueel welzijn voor een paard:

• accepteer het paard is om wie het is, niet om wat het voor jou kan zijn.
• accepteer dat het paard misschien anders is dan wat jij van het paard wilt of verwacht had. Kun of wil je dat niet, dan is het geen schande, maar draagt het juist bij aan spiritueel welzijn als je voor dit paard een eigenaar zoekt die dat wel kan en wil
• verdiep je in positieve trainingsmethoden die uit gaan van vrije keus
• geef een paard de kans om ‘nee’ te zeggen. Dwing niet maar vraag en accepteer die nee dan ook. Een paard wat nee mag zeggen wat dat eerder nooit mocht, zal dat eerst veelvuldig gaan doen… bijna als test om te zien of jij écht nee accepteert… Maar als het vertrouwen groeit dat er naar hem geluisterd wordt, zal een paard steeds meer ja gaan zeggen. Want paarden zijn sociale dieren die overleven door samen te werken en verbindingen aan te gaan. Maar ‘samenwerken’ is iets wederzijds en vrijwilligs.
• bied gelegenheid tot persoonlijke groei. Dwing niet af maar help het paard stappen te maken om mentaal te groeien, zelfvertrouwen te ontwikkelen of angsten te overwinnen, net wat het paard nodig heeft.

Hoe geef je een paard plezier in zijn werk:

• Kies een taak of tak van sport die bij de fysieke kenmerken van het paard past. Iets van hem vragen wat bijv. qua bouw eigenlijk niet mogelijk is maakt dat het paard er geen plezier aan kan beleven. Het frustreert, draagt niet bij aan plezier in het werk en kan zelfs fysiek ongemak en blessures veroorzaken.
• Zorg dat je paard fysiek maar ook mentaal gezond is en in staat om het werk te doen wat je van hem verlangt.
• Kies een taak of tak van sport die het paard leuk vindt. Ookal is het voor een bepaalde tak van sport gefokt en/of geschikt, dat betekent niet dat het paard het ook leuk vindt.
  Iets moeten doen wat je niet leuk vindt draagt niet bij aan welzijn.
• Overvraag je paard niet. Wees eerlijk in wat je verlangt en neem de tijd om je doel te bereiken. Geef je paard de kans en de tijd om zowel fysiek als mentaal te groeien en de vaardigheden te ontwikkelen die het nodig heeft voor de taak.
• Zorg voor afwisseling. Elke dag het zelfde doen, zélfs als dat iets is wat je graag doet, haalt de lol er snel af.
• “All work and no play makes Jack a dull boy” Ofwel…vraag ook eens NIKS van je paard! Veel mensen komen dagelijks (of zelfs dat niet) 1 uurtje bij hun paard en redeneren ‘de overige 23 uur mag hij doen wat hij wil, dat ene uurtje kan’ie best wat voor mij doen’. Maar daarmee ga je voorbij aan de relatie die je dan hebt met je paard en het soort ‘band’ wat er dan ontstaat. Als een paard in jouw aanwezigheid alleen maar moet doen wat jij zegt en wilt, bouw je geen band op die gebaseerd is op ‘wederzijds’ vertrouwen en respect.
  Neem ook af en toe de tijd om gewoon bij je paard te ‘zijn’ zonder iets van hem te willen, zonder dat hij iets ‘moet’ (ook ‘alleen even geborsteld worden’ is iets ‘moeten ondergaan’).